Η πανευρωπαϊκή δοκιμή αντοχής ρευστότητας συνταξιοδοτικών ταμείων επιβεβαιώνει την ευπάθεια στις κλήσεις, αλλά τα επαρκή αποθέματα ασφαλείας διατηρούν τον τομέα ανθεκτικό
Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) δημοσίευσε σήμερα τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) του 2025 για τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία , η οποία αξιολόγησε την ικανότητα του τομέα να αντέχει τις ταχείες μεταβολές στις καμπύλες αποδόσεων και τις πιέσεις ρευστότητας που προκύπτουν από τις θέσεις αντιστάθμισης κινδύνου όταν τα επιτόκια της αγοράς μεταβάλλονται γρήγορα. Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων επιβεβαιώνει ότι ο ευρωπαϊκός τομέας επαγγελματικών συντάξεων – με επενδύσεις σε μεγάλες και βαθιές αγορές και διαφοροποιημένες εκθέσεις σε εμπορεύσιμα χρεόγραφα – διαθέτει συνολικά επαρκή αποθέματα ρευστότητας για να απορροφήσει τα ελλείμματα. Ταυτόχρονα, τα δοκιμασμένα σενάρια υπογραμμίζουν ότι οι κίνδυνοι ρευστότητας, ιδίως οι κλήσεις περιθωρίου, μπορούν να αποτελέσουν απειλή για τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (IORP). Ενώ τα IORP επέδειξαν τόσο ευελιξία όσο και εμπειρογνωμοσύνη στη διαχείριση των προκλήσεων ρευστότητας χωρίς να δημιουργούν σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλες αγορές, οι ισχυρές διαδικασίες διαχείρισης ρευστότητας παραμένουν κρίσιμες, ιδίως για τις οντότητες που χρησιμοποιούν παράγωγα.
Η φετινή άσκηση ακραίων καταστάσεων είναι η πρώτη πανευρωπαϊκή άσκηση που επικεντρώνεται ειδικά στους κινδύνους ρευστότητας στον τομέα των επαγγελματικών συντάξεων. Έρχεται μετά από πρόσφατα επεισόδια χρηματοοικονομικής πίεσης — όπως η κρίση των ομολόγων του Ηνωμένου Βασιλείου το 2022 και η περιφερειακή τραπεζική αναταραχή στις ΗΠΑ το 2023 — τα οποία κατέδειξαν ότι διαφορετικά γεγονότα ενεργοποίησης μπορούν να δημιουργήσουν πιέσεις ρευστότητας για ορισμένα τμήματα του χρηματοπιστωτικού τομέα όταν τα επιτόκια και τα ασφάλιστρα κινδύνου αυξάνονται απότομα. Οι πιέσεις ρευστότητας μπορούν επίσης να προκληθούν από δυσμενείς εξελίξεις στις τρέχουσες γεωοικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις. Η άσκηση είχε ως στόχο να διερευνήσει τον βαθμό στον οποίο τα ΙΕΣΠ στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν παρόμοιους κλυδωνισμούς και πού οι ευπάθειες θα ήταν οι πιο έντονες. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να ερμηνευθούν υπό το πρίσμα της εστιασμένης προσέγγισης, η οποία στόχευε μόνο στην πλευρά του ενεργητικού του ισολογισμού των ΙΕΣΠ και στο σοβαρό αλλά εύλογο σύνολο κλυδωνισμών (π.χ. περικοπές).
Σχετικά σενάρια με δυναμική και ρεαλιστική εφαρμογή
Η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων εξέτασε την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών ΙΕΣΠ στις γεωπολιτικές εντάσεις, καθιστώντας την άσκηση και τα ευρήματά της εξαιρετικά επίκαιρα στο σημερινό τεταμένο και αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον. Στο σενάριο «ανοδικής καμπύλης αποδόσεων», τα επιτόκια αυξήθηκαν ραγδαία και το ευρώ υποχώρησε ως απάντηση σε μια ξαφνική κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων, φέρνοντας διαταραχές στο εμπόριο, υψηλές τιμές βασικών προϊόντων και μια ανοδική αναθεώρηση των πληθωριστικών προσδοκιών. Στο σενάριο «καθοδικής καμπύλης αποδόσεων», τα επιτόκια μειώθηκαν και το ευρώ υποτιμήθηκε καθώς οι αγορές προεξόφλησαν απότομα τις επιπτώσεις μιας παρατεταμένης περιόδου γεωπολιτικών εντάσεων με χαμηλές επενδύσεις, ασθενή ζήτηση και επιδεινούμενες οικονομικές προοπτικές για την περιοχή. Και τα δύο σενάρια πυροδότησαν διορθώσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, υψηλότερη μεταβλητότητα και απώλεια εμπιστοσύνης στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Για να μάθουν πώς τα ΙΕΣΠ θα αντιδρούσαν σε παρόμοια γεγονότα στην πραγματική ζωή και να αξιολογήσουν πιθανές δευτερογενείς επιπτώσεις, οι συμμετέχουσες οντότητες είχαν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν αντιδραστικές «διαχειριστικές ενέργειες» (π.χ. πώληση περιουσιακών στοιχείων, μείωση των εμπορικών δραστηριοτήτων ή αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων) για τον μετριασμό του αντίκτυπου των διαταραχών. Σε μια προσπάθεια για ακόμη πιο ρεαλιστικά αποτελέσματα, εισήχθησαν περικοπές ρευστότητας ευαίσθητες στον κίνδυνο σε διάφορες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, ώστε να αντικατοπτρίζεται η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα ΙΕΣΠ που αντιμετωπίζουν πιέσεις ρευστότητας όταν πωλούν σε μια πτωτική αγορά.
Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τα ζητήματα ρευστότητας
Τα αποτελέσματα των ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων δείχνουν ότι οι πρακτικές των ΙΕΣΠ για αντιστάθμιση κινδύνου από μια πτώση των επιτοκίων και μια πτώση της αξίας του ευρώ μέσω παραγώγων μπορούν να τα εκθέσουν σε σημαντικούς κινδύνους ρευστότητας στο πλαίσιο των σεναρίων που εξετάστηκαν. Δεδομένων των συνδυασμένων επιπτώσεων της αύξησης των επιτοκίων και της υποτίμησης του ευρώ, το σενάριο της «ανοδικής καμπύλης αποδόσεων» αποδείχθηκε πιο δύσκολο για τα ΙΕΣΠ από το σενάριο της «καθοδικής καμπύλης αποδόσεων», όπου τα επιτόκια μειώθηκαν.
Το σενάριο «ανοδικής καμπύλης απόδοσης» πυροδότησε σημαντικές απαιτήσεις περιθωρίου διακύμανσης για τα ΙΕΣΠ, καθώς και πρόσθετες ανάγκες ρευστότητας λόγω των κραδασμών της αγοράς. Παρόλο που τα ΙΕΣΠ ξεκίνησαν την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων από μια συνολική θέση ρευστότητας περίπου 74 δισεκατομμυρίων ευρώ (αναφερόμενα σε μετρητά και ισοδύναμα μετρητών), τα αποτελέσματα μετά την άσκηση προσομοίωσης χωρίς ενέργειες διαχείρισης δείχνουν ένα συνολικό έλλειμμα ρευστότητας 60 δισεκατομμυρίων ευρώ – δηλαδή, 134 δισεκατομμύρια ευρώ χαμηλότερα από το βασικό σενάριο. Τα αποτελέσματα μετά την άσκηση προσομοίωσης άφησαν 68 από τα 156 συμμετέχοντα ιδρύματα με αρνητική θέση ρευστότητας, πράγμα που σημαίνει ότι θα έπρεπε να καταφύγουν σε πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων για να καλύψουν τις ανάγκες ρευστότητας. Με την έγκριση των ενεργειών διαχείρισης, τα ΙΕΣΠ κατάφεραν να ανακτήσουν τη συνολική θέση ρευστότητάς τους σε θετικό έδαφος (15 δισεκατομμύρια ευρώ). Ωστόσο, 27 οντότητες εξακολουθούν να μην έχουν επαρκή μετρητά για να καλύψουν τις απαιτήσεις περιθωρίου, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν γρήγορα και, με ορισμένες εξαιρέσεις, σε μετρητά.
Ωστόσο, οι ευρύτεροι δείκτες βιωσιμότητας που καλύπτουν τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία επιπλέον των μετρητών και των ισοδύναμων μετρητών υποδεικνύουν έναν ανθεκτικό τομέα με ισχυρά συνολικά αποθέματα ρευστότητας. Το βασικό σενάριο σε ρευστά περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,44 τρισεκατομμυρίων ευρώ μειώνεται στα 1,14 τρισεκατομμύρια ευρώ χωρίς ενέργειες διαχείρισης και στα 1,20 τρισεκατομμύρια ευρώ με ενέργειες διαχείρισης, χωρίς κανέναν συμμετέχοντα να αναφέρει αρνητικούς δείκτες βιωσιμότητας.
Τα συνολικά αποτελέσματα αποκαλύπτουν ότι ενώ τα ΙΕΣΠ αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους ρευστότητας όταν τα επιτόκια αυξάνονται ραγδαία, διαθέτουν την εμπειρογνωμοσύνη στη διαχείριση κινδύνων και επαρκή ρευστά περιουσιακά στοιχεία για να καλύψουν τα ελλείμματα ρευστότητας. Ακόμα και όταν τα ΙΕΣΠ μειώνουν τον όγκο των εμπορικών τους δραστηριοτήτων, παραμένουν καθαροί αγοραστές, περιορίζοντας τους κραδασμούς χωρίς να δημιουργούν δευτερογενείς επιπτώσεις.
Επόμενα βήματα
Παρόλο που η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων είχε μια κυρίως μικροπροληπτική προσέγγιση, δεν προορίζεται ως άσκηση «επιτυχίας ή αποτυχίας». Παρ’ όλα αυτά, τα ευρήματα παρέχουν μια πολύτιμη βάση για διάλογο παρακολούθησης μεταξύ των εποπτικών αρχών και των συμμετεχόντων ΙΕΣΠ σχετικά με τις ευπάθειες που εντοπίστηκαν. Οι πληροφορίες της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων θα υποστηρίξουν επίσης την EIOPA στο έργο της σχετικά με την εποπτεία της διαχείρισης του κινδύνου ρευστότητας των ΙΕΣΠ.
Η Petra Hielkema, Πρόεδρος της EIOPA, δήλωσε: « Η δοκιμή αντοχής ρευστότητας των IORP υπογραμμίζει δύο σημαντικά σημεία. Πρώτον, επιβεβαιώνει ότι η αυξημένη εστίαση στους κινδύνους ρευστότητας από τους συμμετέχοντες στον κλάδο και τους επόπτες τα τελευταία χρόνια ενισχύει την ετοιμότητα του τομέα. Δεύτερον, δείχνει ότι ο τομέας των επαγγελματικών συντάξεων της Ευρώπης βρίσκεται γενικά σε καλή θέση για να αντέξει περιόδους πιέσεων ρευστότητας που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερες αναταράξεις σε μικρότερες, λιγότερο διαφοροποιημένες ή αγορές με μεγαλύτερο βάρος στα παράγωγα. Ωστόσο, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά τους κινδύνους ρευστότητας στον τομέα, ιδίως καθώς οι κατανομές σε μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία – όπως ιδιωτικές πιστώσεις, ακίνητα και μακροπρόθεσμες υποδομές – συνεχίζουν να αυξάνονται » .
