Ακατανόητοι οι Κανονισμοί του ΕΤΕΚ για υποχρεωτική ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης

Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου

Του Μιλτιάδη Μιλτιάδου, Ανεξάρτητος Σύμβουλος Ασφαλίσεων και Διαχείρισης Κινδύνων και Εκπαιδευτής Επαγγελματικής Κατάρτισης.  

Εταιρείες Μελετών

Το 2013 το Επιστημονικό και Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) εξέδωσε «Εσωτερικούς Κανονισμούς που καθορίζουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις, όρους και απαιτήσεις Υποχρεωτικής Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης για σκοπούς εγγραφής εταιρειών περιορισμένης ευθύνης στο μητρώο Εταιρειών του ΕΤΕΚ».

Η πρώτη παραδοξότητα που εντόπισα ήταν ότι η υποχρέωση για ασφάλιση της επαγγελματικής ευθύνης αφορούσε μόνο τις εταιρείες μελετών και δεν επεκτεινόταν στους συνεταιρισμούς και τους αυτοεργοδοτούμενους επαγγελματίες που ήταν μέλη του ΕΤΕΚ.

Όταν ρώτησα από δω και από κει γιατί το ΕΤΕΚ περιόρισε την υποχρέωση ασφάλισης της επαγγελματικής ευθύνης μόνο σε εταιρείες, μια εκδοχή ήταν ότι οι εταιρείες έχουν περιορισμένη ευθύνη. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η απόφαση στηρίχθηκε σε νομική πλάνη. Η ευθύνη των εταιρειών προς τρίτους είναι απεριόριστη. Το ίδιο ισχύει και για συνεταιρισμούς και αυτοεργοδοτούμενους. Όση ζημιά προκαλέσουν, τόση αποζημίωση θα επιδικάσουν τα δικαστήρια χωρίς κανένα ανώτατο όριο. Σε μια εταιρεία, περιορισμένη είναι η ευθύνη των μετόχων, δηλαδή ευθύνονται να αποπληρώσουν το τίμημα των μετοχών που αγόρασαν από την εταιρεία. Βεβαίως, αν υπάρχει άλλη εξήγηση, θα ήταν ενδιαφέρον να την ακούσουμε.

Φυσικά Πρόσωπα

Το 2020 το ΕΤΕΚ εξέδωσε άλλους Εσωτερικούς Κανονισμούς με τίτλο «Ελάχιστες προϋποθέσεις, όροι και απαιτήσεις Υποχρεωτικής Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης (για φυσικά πρόσωπα) για σκοπούς έκδοσης από το ΕΤΕΚ βεβαίωσης για ικανοποίηση ασφάλισης, στο πλαίσιο εφαρμογής της νέας πολιτικής αδειοδότησης της ανάπτυξης (Εντολή 2 του 2020 και ΚΔΠ 388/2020) (πολεοδομική άδεια και άδεια οικοδομής για οικιστική ανάπτυξη μέχρι δυο οικιστικές μονάδες)».

Αυτή κι αν είναι παραδοξότητα. Οι Κανονισμοί δεν υποχρέωναν τους αυτοεργοδοτούμενους Αρχιτέκτονες και Πολιτικούς Μηχανικούς που ασχολούνταν με:

• οικιστικές αναπτύξεις πέραν των δυο μονάδων, ή με εμπορικές ή γραφειακές ή μεικτές αναπτύξεις, ή
• με έργα πολιτικής μηχανικής,

να εξασφαλίσουν ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης.

Το 2022 οι Εσωτερικοί Κανονισμοί του 2020 τροποποιήθηκαν με τίτλο «Ελάχιστες προϋποθέσεις, όροι και απαιτήσεις Υποχρεωτικής Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης (για φυσικά πρόσωπα) για σκοπούς έκδοσης βεβαίωσης από το ΕΤΕΚ στο πλαίσιο εφαρμογής της νέας πολιτικής αδειοδότησης της ανάπτυξης (έναρξη εφαρμογής 01.10.2020 και επέκταση εφαρμογής 15.09.2022) και του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Γενικού Διατάγματος Εξαίρεσης».

Με βάση τους νέους Εσωτερικούς Κανονισμούς οι αυτοεργοδοτούμενοι Αρχιτέκτονες και Πολιτικοί Μηχανικοί που ασχολούνται με τις πιο κάτω αναπτύξεις δεν υποχρεώνονται να διαθέτουν ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης:

• πέραν των 4 μονάδων κατοικίας,
• πέραν των 12 κατοικιών στη σειρά,
• πέραν των 20 οικιστικών μονάδων σε πολυκατοικία,
• εμπορική ή και γραφειακή ή και μεικτή οικιστική με εμπορική ή και γραφειακή ανάπτυξη συνολικού ωφέλιμου εμβαδού πέραν των 1,000 τ.μ.,
• μη εμπορικές / γραφειακές χρήσεις (π.χ. κέντρα παιγνιδιών, λούνα παρκ, συνεργεία μηχανοκίνητων οχημάτων, εστιατόρια, πλυντήρια, σνακ μπαρ, καφετέριες ή καφενεία ή άλλα υποστατικά όπου καταναλώνονται οινοπνευματώδη ποτά, καταστήματα πώλησης έτοιμων φαγητών ή/και φαγητών που ψήνονται στα υποστατικά, καταστήματα πώλησης ζώων ή πτηνών),
• αναπτύξεις εντός των Καθορισμένων Περιοχών Ειδικού Χαρακτήρα,
• διατηρητέες οικοδομές,
• οικοδομές σε περιοχές όπου η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο,
• μεμονωμένες κατοικίες,
• έργα πολιτικής μηχανικής.

Το ΕΤΕΚ αναφέρει στην ιστοσελίδα του ότι η Πολεοδομική Αρχή θα διενεργεί τον έλεγχο αλλά η ευθύνη για την ορθότητα και ακρίβεια των στοιχείων βαρύνει το μελετητή του έργου και τονίζει ότι η κατοχή ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης του μελετητή απαιτείται «για τη διασφάλιση τις ανάληψης ευθύνης των υποβαλλόμενων στοιχείων από το μελετητή του έργου».

Από τη διατύπωση τις ιστοσελίδας δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό έναντι ποιου διασφαλίζεται η ανάληψη ευθύνης των υποβαλλόμενων στοιχείων με την κατοχή ασφαλιστηρίου επαγγελματικής ευθύνης. Αν εννοεί έναντι τις Πολεοδομικής Αρχής, τότε πρόκειται περί ασφαλιστικής πλάνης.

Επαγγελματικές Υπηρεσίες

Είδαμε ότι οι Αρχιτέκτονες και οι Πολιτικοί Μηχανικοί που παρέχουν υπηρεσίες στο πλαίσιο της Νέας Πολιτικής Αδειοδότησης είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης.

Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί προβλέπουν ότι το ασφαλιστήριο θα καλύπτει «όλες τις υπηρεσίες τις οποίες προσφέρει το φυσικό πρόσωπο και για τις οποίες λαμβάνει άδεια από το ΕΤΕΚ».

Στην ιστοσελίδα του το ΕΤΕΚ απαντά στην Ερώτηση Η.2. ότι «H ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης από Αρχιτέκτονες και Πολιτικούς Μηχανικούς αποτελεί υποχρέωση για τις αναπτύξεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νέας πολιτικής αδειοδότησης μόνον».

Προφανώς, υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των Κανονισμών και των εξηγήσεων που δημοσιεύει το ΕΤΕΚ.

Η λογική αντιμετώπιση του ζητήματος

Ο σκοπός της ασφάλισης της επαγγελματικής ευθύνης είναι να προστατέψει τον επαγγελματία έναντι της νομικής ευθύνης να πληρώσει αποζημιώσεις σε πρόσωπα που έχουν υποστεί χρηματοοικονομική απώλειαπου προκύπτει από τη δική του επαγγελματική αμέλεια. Στην περίπτωση των Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών, η ασφάλιση θα καλύψει την ευθύνη τους προς τον πελάτη τους για αμελή σχεδιασμό και/ή επίβλεψη. [1] Το ασφαλιστήριο επίσης καλύπτει σωματικό τραυματισμό και περιουσιακή ζημιά που προκαλούνται σε τρίτους λόγω αμελούς σχεδιασμού και/ή επίβλεψης.[2]

Συνεπώς, αιωρείται το ερώτημα με ποια λογική η υποχρεωτική ασφάλιση περιορίζεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών για συγκεκριμένες επαγγελματικές υπηρεσίες που παρέχουν στους πελάτες τους. Οι Αρχιτέκτονες και Πολιτικοί Μηχανικοί που παρέχουν υπηρεσίες εκτός του πλαισίου της Νέας Πολιτικής Αδειοδότησης, δεν κινδυνεύουν από απαιτήσεις επαγγελματικής αμέλειας; Οι άλλοι επαγγελματίες που είναι μέλη του ΕΤΕΚ (όπως Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, Ηλεκτρονικοί, Χημικοί Μηχανικοί, Μεταλλειολόγοι, Επιμετρητές Ποσοτήτων, Εκτιμητές Ακινήτων, Πολεοδόμοι), δεν κινδυνεύουν από απαιτήσεις επαγγελματικής αμέλειας;

Μια λογική αντιμετώπιση θα ήταν να υιοθετήσει το ΕΤΕΚ το μοντέλο ασφάλισης που ισχύει για όλους τους άλλους επαγγελματίες (Δικηγόρους, Εγκεκριμένους Λογιστές, Κτηματομεσίτες, Ασφαλιστικούς Διαμεσολαβητές, Επαγγελματίες Υπηρεσιών Υγείας ενταγμένοι στο ΓΕΣΥ), δηλαδή να επιβάλει την υποχρεωτική ασφάλιση της επαγγελματικής ευθύνης:

• σε όλα μέλη του που ασκούν το επάγγελμα τους,
• ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους, δηλαδή ανεξάρτητα από το αν είναι εταιρείες, συνεταιρισμοί ή αυτοεργοδοτούμενοι, και
• ανεξάρτητα από το είδος των επαγγελματικών υπηρεσιών που παρέχουν στους πελάτες τους (για τις οποίες κατέχουν άδεια από το ΕΤΕΚ).

Αναδρομική Ημερομηνία

Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί του ΕΤΕΚ για εταιρείες προβλέπουν ότι τα ασφαλιστήρια θα έχουν ως ημερομηνία αναδρομικής ισχύος την ημερομηνία πρώτης εγγραφής της εταιρείας στα μητρώα του ΕΤΕΚ.

Τα ασφαλιστήρια επαγγελματικής ευθύνης ενεργοποιούνται στη βάση υποβολής και αναφοράς της απαίτησης μέσα στην περίοδο ασφάλισης και περιλαμβάνουν εξαίρεση των προηγούμενων πράξεων. Αυτό, από μόνο του, θα αποτελούσε αντικίνητρο για τον ασφαλισμένο να αλλάξει ασφαλιστική εταιρεία. Δεσμεύει τον ασφαλισμένο να μείνει στην ίδια ασφαλιστική εταιρεία για πάντα ώστε να μη χάσει την κάλυψη για την οποία πλήρωνε ασφάλιστρο. Γι’ αυτό οι ασφαλιστικές εταιρείες προσφέρουν αναδρομική κάλυψη από προηγούμενη ημερομηνία ως κίνητρο να φύγουν από την προηγούμενη ασφαλιστική εταιρεία και να έλθουν κοντά τους.

Το πρόβλημα των Κανονισμών είναι ότι απαιτούν αναδρομική ημερομηνία από την ημερομηνία πρώτης εγγραφής της εταιρείας σε μητρώο του ΕΤΕΚ. Για παράδειγμα, οι εταιρείες μελετών που εγγράφηκαν σε μητρώο του ΕΤΕΚ το 2013, σήμερα πρέπει να έχουν αναδρομική κάλυψη για τα προηγούμενα δώδεκα χρόνια, εκείνες που εγγράφηκαν το 2014 για έντεκα χρόνια, εκείνες που εγγράφηκαν το 2015 για δέκα χρόνια, και ούτω καθεξής. Εξ όσων γνωρίζω, οι ασφαλιστικές εταιρείες συνήθως προσφέρουν αναδρομική κάλυψη μέχρι τρία χρόνια, νοουμένου ότι ο επαγγελματίας ήταν ασφαλισμένος αυτή την περίοδο.

Διερωτώμαι αν το ΕΤΕΚ έχει ελέγξει τις αναδρομικές ημερομηνίες στα ασφαλιστήρια επαγγελματικής ευθύνης των μελών του και αν είναι ικανοποιημένο ότι συμμορφώνονται με τους αυστηρούς Κανονισμούς του.

Από το ένα άκρο στο άλλο άκρο. Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί του ΕΤΕΚ για φυσικά πρόσωπα προβλέπουν ότι δεν εφαρμόζεται αναδρομική ημερομηνία ισχύος, αλλά συστήνεται αναδρομική ισχύς από την ημέρα υποβολής της πρώτης αίτησης κάτω από τη Νέα Πολιτική Αδειοδότησης. Αν δεν εφαρμόζεται, οι αυτοεργοδοτούμενοι πρέπει να μένουν ασφαλισμένοι με την ίδια ασφαλιστική εταιρεία εσαεί, διαφορετικά θα χάσουν την κάλυψη των προηγούμενων χρόνων για την οποία πλήρωναν ασφάλιστρο. Αν θα εξασφαλίσουν αναδρομική ισχύ από την πρώτη αίτηση, μετά από αρκετά χρόνια θα βρεθούν εγκλωβισμένοι στην ίδια ασφαλιστική εταιρεία διότι δύσκολα θα βρουν άλλη ασφαλιστική εταιρεία που να τους προσφέρει μακροχρόνια αναδρομική κάλυψη.

Εξαιρέσεις

Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί καθορίζουν τις μέγιστες αποδεκτές εξαιρέσεις, δηλαδή οποιαδήποτε εξαίρεση δεν αναγράφεται στον κατάλογο των Κανονισμών δεν είναι αποδεκτή από το ΕΤΕΚ και δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνεται στα ασφαλιστήρια επαγγελματικής ευθύνης.

Διεξήλθα ένα μικρό αριθμό ασφαλιστηρίων επαγγελματικής ευθύνης αρχιτεκτόνων και μηχανικών που προσφέρονται από την Κυπριακή ασφαλιστική αγορά και βρήκα εξαιρέσεις που δεν συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των αποδεκτών εξαιρέσεων του ΕΤΕΚ:

• Ευθύνη που προκύπτει από προηγούμενες αδικοπραγίες. Είναι κλασσική εξαίρεση σε ασφαλιστήρια επαγγελματικής ευθύνης για να αποκλείσει την αναδρομική κάλυψη επ’ αόριστον.
• Παραβίαση της νομοθεσίας περί προστασίας του ανταγωνισμού.
• Σωματική βλάβη από την παρουσία ή απελευθέρωση αμιάντου.
• Σωματική βλάβη που προκύπτει, βασίζεται ή αποδίδεται σε επιθεωρήσεις αμιάντου από τον ασφαλισμένο.
• Ευθύνη που προκύπτει από «καταλληλότητα για το σκοπό».
• Μεταδοτικές ασθένειες.
• Απαίτηση ενός ασφαλισμένου εναντίον άλλου ασφαλισμένου.
• Ηλεκτρονικοί και διαδικτυακοί κίνδυνοι – η αποδεκτή εξαίρεση αφορά μόνο απώλεια δεδομένων.

Διερωτώμαι αν το ΕΤΕΚ έχει ελέγξει τις εξαιρέσεις στα ασφαλιστήρια επαγγελματικής ευθύνης των μελών του και αν είναι ικανοποιημένο ότι συμμορφώνονται με τους αυστηρούς Κανονισμούς του.

Πιστοποιητικό Ασφάλισης

Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί του 2013 για εταιρείες και του 2020 για φυσικά πρόσωπα προβλέπουν την έκδοση Πιστοποιητικού Ασφάλισης από τις ασφαλιστικές εταιρείες το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει την εξής δήλωση από την ασφαλιστική εταιρεία:

«Για αποφυγή οποιασδήποτε αμφιβολίας βεβαιώνουμε ότι η παρούσα υπερισχύει του ασφαλιστηρίου συμβολαίου σε περίπτωση αμφιβολίας ή αντικρουόμενων όρων».

Η απαίτηση γι’ αυτή τη διαβεβαίωση αγνοεί το ρόλο του Πιστοποιητικού Ασφάλισης που του καθορίζει η νομολογία. Το Πιστοποιητικό Ασφάλισης χρησιμεύει για την έκδοση ή ανανέωση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος αλλά δεν διαφοροποιεί τους όρους της ασφαλιστικής σύμβασης που περιέχεται στο λεκτικό του ασφαλιστηρίου.

Σε μια Αγγλική υπόθεση[3] το δικαστήριο εξήγησε ότι ένα Πιστοποιητικό Ασφάλισης, σε αντίθεση με το καλυπτικό σημείωμα, δεν αποτελεί «ασφαλιστήριο» για τους σκοπούς του Νόμου. Σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ των δύο, το ασφαλιστήριο πρέπει να υπερισχύει. Αν δεν εκδοθεί ασφαλιστήριο, το δικαστήριο θα υποθέσει ότι οι όροι του Πιστοποιητικού Ασφάλισης αντικατοπτρίζουν τους όρους που θα υπήρχαν στο ασφαλιστήριο.

Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί του 2022 για φυσικά πρόσωπα δεν περιλαμβάνουν την πιο πάνω πρόταση.

Εξ όσων πληροφορούμαι, οι ασφαλιστικές εταιρείες εκδίδουν διαφορετικό Πιστοποιητικό Ασφάλισης ανάλογα με το είδος των Κανονισμών που εφαρμόζεται στην περίπτωση του ασφαλισμένου.

Συμπέρασμα

Ενόψει των πιο πάνω, το συμπέρασμα είναι απλό. Το κομφούζιο των τριών σετ Εσωτερικών Κανονισμών του ΕΤΕΚ για υποχρεωτική ασφάλιση της επαγγελματικής ευθύνης των μελών του που ασκούν το επάγγελμα θα πρέπει να αποσυρθεί και να γραφτεί ένα ενιαίο σετ Εσωτερικών Κανονισμών από την αρχή.

[1]  Βλ. για παράδειγμα την απόφαση White Moon Services Ltd v Ι& Α Φιλίππου Αρχιτέκτονες κ.ά., Αρ. Αγωγής 6187/05, 29/9/2016

[2]  Βλ. για παράδειγμα την απόφαση Σαφιάτ Γκουνσζόκοβα και Afina Samugranova ως διαχειρίστριες του αποβιώσαντος Omari Eminov τέως από τη Λάρνακα v Παναγιώτης Π. Αναστάση Λτδ κ.ά., Αρ. Αγωγής 2395/09, 10/11/2017

[3]  Biddle v Johnston (1965) 2 Lloyd’s Rep 121